Juan-Juanlar (Cücenler)

 

                                                           

             Juan-Juanlar Kim : Hun birliğinin dağılmasıyla ortaya çıkan Sienpi ve Tunghuların birkaç boyunun bütünleşmesiyle ortaya çıkan Ön-Moğol topluluğudur daha sonra Avrupa’da Panonia ovasında görülen Avarlar ile bir bağlantıları yoktur bu durum tamamen araştırmacılar tarafından karıştırılmış bir durumdur. Juan-Juan adına ilk kez bir aşağılama adı olarak “kaynaşan böcekler” anlamında Kuzey Wei (Kuzey Tabgaçları) İmparatoru Shih-Tsu’nun tutturduğu kayıtlarda rastlanır. Eski Türk kayıtlarında ise boylarının kısa olmasından ötürü Cüce soylular anlamında “Cücenler” olarak geçer. Dilleri eski Moğol dillerinden olan Sienpicedir. Sienpiler ve Tunghuların Hunlardan boşalan otoriteyi doldurmak için uğraş verirken Yu-Chu-Lu adında birisi çeşitli Sienpi ve Tunghu boyları üzerinde hakimiyet kurarak Bozkırdaki otoriteyi sağladı, böylece Rouran kağanlığı’nın temelleri atılmış oldu.

Cücenlerin siyasi haritası

               Yu-Çu-Lu ve Rouran Kağanlığı:  Çin kaynaklarına göre; Tabgaç (Wei) hanedanının ilk atası Tuoba Liwei’nin (219-277) saltanatının sonuna doğru başı kel ve kimliğini unutmuş bir adam esir edildi, Liwei’nin huzuruna çıkartılınca Liwei bu adama “başı kel” anlamına gelen Yu-Çu-lu adını verdi. Yu-Çu-Lu Tabgaç ordusuna alınıp süvari birliğine dahil edildi genç yaşında büyük başarılara ulaşınca ona komplo kuran generaller Yu-Çu-Lu’ya başarması imkansız bir görev verdiler. Yu-Çu-Lu görevi yapamayınca hakkında idam kararı çıkartıldı bunu duyan Yu-Çu-Lu -Lu 316 yılı civarında Gobi Çölünü yüz adamıyla beraber aşarak Sienpilerin bir boyuna kaçtı. Sienpiler arasında saygınlık kazanarak önce Sienpileri sonra Tunghuları etrafında toplayarak Rouran Kağanlığının temellerini attı ancak 330 yılında devleti kurmak oğlu Yu-Çu-Lu Che-Lu-Hui ye kaldı. Che-Lu-Hui den sonra Cücenler dağılmaya başladı ancak She-Lun (394-409) adındaki hükümdar birliği tekrar temin ederek kendisini Kağan ilan etti. Bozkırda ilk defa resmi unvan olarak “Kağan” unvanını kullanan ilk kişidir. She-Lun zamanında Sienpi boyları başka bir Han seçerek ayrıldılar, Tabgaçlarda bu durumu fırsat bilip Cücenler ile Sienpilerin arasında savaş çıkardı, yapılan savaşta Tabgaç destekli Sienpi ordusu galip gelerek She-Lun’u öldürdü. She-Lun ölümü savaşları durdurmayıp aksine daha da körükledi, 429 yılında Cücenler Tabgaçlara tekrar yenildi, Kağan Da-Tan savaştan sonra aklını yitirdi ve kısa süre sonra öldürüldü. Da-Tan’ın ölümüyle Rouran Konfederasyonu dağılmaya başladı bir yandan Sienpi saldırıları bir yandan da Tielelerin isyanıyla uğraşan devlet zayıfladı ancak 516 yılında Chou-Nu Kağan Tieleleri bozguna uğrattı, Sienpileri uzaklaştırarak isyan eden boyları cezalandırma seferlerine çıktı, Chou-Nu devletin otoritesini Bozkırda tekrar hakim kıldı ancak bir saray darbesiyle tahtan indirilerek idam edildi.

             Yıkılışları: Chou-Nu öldürülünce tahta A-Na-Kui (Anahuan) Kağan geçti ancak Po-Lo-Men önderliğinde Chou-No taraftarları isyan etti. İsyancılara güç yetiremeyeceğini anlayan A-Na-Kui Tabgaçlara sığındı. Po-Lo-Men Kağan iktidarını sağlamlaştırdığını düşünürken Tielelerin saldırısına uğradı ve o da Tabgaçlara sığındı böylece Tabgaç ülkesinde iki düşman Kağan sığınmış oldu. Tabgaçlar bu durumu kendi çıkarlarına göre kullanarak Cücen ülkesini iki Kağan arasında pay etti. Çok geçmeden Po-Lo-Men Tabgaç boyunduruğundan kurtulmak için Ak-Hunlara ittifak kurmayı planladı. Bu Plan açığa çıkınca Tabgaçlar Po-Lo-Men i tutsak etti ve bir müddet sonra Po-Lo-Men öldü böylece Anahuan tek başına Cücenlerin kağanı oldu. 534 yılında Tabgaçlar bölününce Anahuan Doğu Tabgaçları ( Doğu Wei) ile müttefiklik kurdu. İşler Batı Wei krallığının aleyhine dönerken Cücenlere bağlı Göktürklerin beyi Bumin Batı Wei Krallığı ile müttefiklik kurmasıyla güçler dengelenmiş oldu. 546 yılında Tieleler tekrar Cücenlere saldırdı, bu saldırıyı Bumin emrindeki birliklerle durdurmakla kalmayıp Tieleleri takip ederek onları tamamen bozguna uğrattı, Tielele hükümdarını öldürerek onları tehlike olmaktan çıkardı. Kazandığı bu başarılara karşın Kağanla kan bağı kurmak amacıyla Anahuan’dan bir prenses istedi ancak Anahuan ağır bir hakaretle bu isteği reddetti. Bumin bu duruma öfkelenerek isyan etti ve Anahuan’ın başkentini basarak onu öldürdü. Böylece Cücenler yok oldu ve Göktürk devleti kurulmuş oldu. Bumin kağandan kaçan Cücenler Tabgaçlara sığındı. Tabgaçlar Cücenlere destek çıkarak Göktürklerin üzerine gönderse de Kara Kağan tarafında ikinci kez orduları darmadağın edildi. Bu ikinci yenilgiyle bir kısım Cücenler tekrardan Tabgaçlara sığınırken bir kısmı da Sienpilere sığındı. Tekrar toparlanıp Göktürklere saldırmayı planlayan Cücenlere son darbeyi 553 yılında Kapgan  (Mu-Ço) Kağan indirdi. Bu savaş sonrasında hiçbir kayıtta Cücenlerin adı geçmemektedir. Cücenlerin çeşitli Ön-Moğol boyları ve Çinlilerin arasında kaynaşarak eridiği düşünülür.